Dit standbeeld stelt graaf Jan van Nassau voor, de initiatiefnemer van de Unie van Utrecht die op 23 januari 1579 werd ondertekend in de toenmalige kapittelzaal van de Domkerk. Op moment van schrijven is dit de Aula van het Academiegebouw. Dat ging niet over nacht ijs.

Ontstaan Graafschap Holland

• 925: De Duitse Koning Hendrik I de Vogelaar lijft het Graafschap Holland in bij het Duitse Rijk, als onderdeel van Lotharingen
• 985: Duitse Keizer Otto III gaf de gebieden Maasland, Texel en Kennemerland in leen aan Dirk II
• 1039: Tijdens de periode van Dirk III (993-1039) werd het territorium uitgebreid naar het zuiden. In Vlaardingen werd een vesting gerealiseerd om tol te heffen van langsvarende schepen.

Hertog Godfried van Neder-Lotharingen en Bisschop Adalbold II van Utrecht deden een eerste poging om de veroveringen van Dirk III te confisceren. Helaas zonder succes. Tegen 1100 zou de naam Holland als eerste gebruikt worden om het hele gebeid aan te duiden. De afkomst van de naam Holland zou afkomstig zijn van het Holtland, het gebied bij Leiden.

Het Graafschap Holland was tot laat in de Middeleeuwen relatief onbekend. Pas met de opbloei van de Hollandse steden begon het gewest Holland de andere Nederlandse gewesten te overschaduwen. Niet alleen financieel maar ook politiek gezien.

Opstand van Spanje aan de grondslag van de Unie van Utrecht

Tijdens de Opstand van Spanje voerde Holland de andere provincies aan zich te verzetten tegen Filips II. Het verzet werd bezegeld met De Unie van Utrecht die werd ondertekend op 23 januari 1579. Initiatiefnemer was Graag Jan van Nassau wiens standbeeld pronkt op het Domplein in Utrecht.

In de Unie spraken de aangesloten gewesten spraken af om gezamenlijk de strijd tegen Spanje voort te zetten en geen afzonderlijke vrede te sluiten met Filips II. Ook werd afgesproken dat niemand om zijn geloofsovertuiging vervolgd mocht worden. Ook heel betekend was dat de gewesten soevereiniteit behielden voor hun interne aangelegenheden, maar zouden gezamenlijk optreden in zaken van gemeenschappelijk belang, zoals defensie en buitenlandse betrekkingen.

Nederlandse Grondwet Stanbeeldwaardig

De Unie van Utrecht wordt vaak gezien als een voorloper van de Nederlandse grondwet en legde de basis voor de latere Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, opgericht in 1588. Het document is daarmee een van de belangrijkste in de Nederlandse geschiedenis.

Standbeeld Jan van Nassau met de Unie in de hand

Het standbeeld beeldt Jan van Nassau uit met de Unie in zijn ene hand terwijl de andere hand op zijn wapen rust. In 1979, ter gelegenheid van het 400-jarig jubileum van de Unie van Utrecht, werd een plaquette toegevoegd aan de achterzijde van het standbeeld. Wederom een onderstreping van de historische betekenis van de Unie als grondslag van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en Nederland vandaag de dag.