De Kabeljauwen waren in de 14de eeuw actueel in Holland. Ze waren de aanhangers van de Hollandse Graaf Willem V. Deze groep aanhangers kwam er na het overlijden van Graaf Willem IV van Holland, die gesneuveld was bij de Slag bij Warns.

Wat er gebeurde vóór deze tijd kan je voor een stukje lezen in het artikel van de Unie van Utrecht over ontstaan van Holland.

In de 13de eeuw was na een aantal veldslagen en familiale opvolgingstwisten de bestuurlijke macht veranderd. Er was een indeling in rentmeesterschappen en baljuwschappen die in hun geheel bestuurd werden door de grafelijke raad en ambtenaren. En uiteraard was de adel hier sterk vertegenwoordigd.

De graven van Holland en Zeeland konden als Landsheer beschouwd worden en regelden hun bestuurszaken ook zelf. Die macht lag niet meer bij de Keizer (van Duitsland op dat moment) of de hertogen.

Hoekse en Kabeljauwse Twisten

Toen de kinderloze Graaf Willem IV stief, ging zijn bestuurlijke macht over naar zijn oudste zus, Margaretha van Beieren. Na beraad – en mogelijk inmenging van de Keizer Lodewijk IV – stelde ze zich tevreden met Henegouwen. Holland en Zeeland stond ze af aan haar zoon, Graaf Willem V, al dan niet tegen wil en dank. En enkel mits er fors jaargeld betaald werd.

De Hollandse steden die daardoor jaarlijks meer moesten ophoesten, kwamen hiertegen in opstand. De aanhangers van Willem V noemden zich de Kabeljauwen. De aanhangers van Margaretha verenigden zich daarop tot Hoeken maw haken om kabeljauwen te vangen.

Zeeslag Hoeken en Kabeljauwen

In 1351 won Willem V de Zeeslag van Zwartewaal waar beide groepen tegenover elkaar stonden. Margaretha was dus verslagen en Willem V werd als Graaf van Holland erkend. De Hoekse en Kabeljauwse twisten gingen daarna tientallen decennia door. De meeste edelen kozen voor de kant van de Hoeken omdat ze niet wilden dat de macht van Willem V te groot werd.

Partijstrijd

Geen vissen dus, deze kabeljauwen. Verdeeld door de voortdurende partijstrijd moeten Holland en Zeeland toekijken hoe ze vervolgens onder de invloed geraakten van de Hertogen van Bourgondië, prinsen uit het Franse Koningshuis Valois.

• Filips de Stoute trouwde met Margaretha van Male. Hij was de jongste zoon van Koning Jan II van Frankrijk die het hertogdom van Bourgondië erfde. Door het huwelijk werd hij Graaf van Vlaanderen en werd Bourgondië net zo machtig als Frankrijk.
• Kleinzoon Filips de Goede wist gebruik te maken van opvolgingsstrijd tussen zijn nicht Jacoba van Beieren en haar oom Jan van Beieren. Zo kreeg hij gezag in Holland, Zeeland en Henegouwen.
• Jacoba, dochter van Willem VI dacht haar positie als opvolgster van haar vader te verzekeren door te trouwen met Jan IV, op dat moment Hertog van Brabant en Limburg. Toen ze zich niet gesteund zag, trouwde ze met Humphprey van Gloucester. Hij was de zoon van de Engelse Koning Hendrik IV. Daarmee haalde ze zich de boosheid Filips de Goede op haar nek – nota bene haar neef – die niet amused was met deze buitenlandse dreiging. Ze bleef vastberaden strijden met een aantal Hoekse aanhangers, ook nadat haar tweede echtgenoot er niks voor voelde en na het overlijden van haar oom.

Wapenstilstand Kabeljauwen en Hoeken

De strijd werd gestaakt met de Zoen van Delft waarin werd bepaald dat Jacoba gravin zou blijven en dat Filips haar opvolger zou worden.